Wprowadzenie
Krzyżacy to zakon, należący do akcji chrystianizacyjnej prowadzonej pod znakiem ognia i miecza. Zostali
sprowadzeni do Polski, by móc walczyć z "niewiernymi". W ciągu kilkudziesięciu lat Krzyżacy zdołali
podporządkować sobie wszystkie plemiona pruskie. Na zdobytych terenach zaczęli osadzać przybyszów z Niemiec
i Mazowsza. Nie chcąc przekazać zdobyte zieme władcom Mazowsza, stworzyli silne państwo ze stolicą w
potężnie ufortyfikowanym Malborku. Polacy, chcąc odzyskać tereny zajęte przez Krzyżaków, wielokrotnie z nimi
walczyli. Wojna Trzynastoletnia to wojna, dzięki której
Polakom udało się na dobre pokonać Krzyżaków. Miała miejsce w latach 1454 - 1466. Królem Polski w
tamtym
okresie był Kazimierz Jagiellończyk (był to syn Władysława Jagiełły).
Stolica Państwa Krzyżackiego - Malbork
Powody Wojny
W XV wieku szlacha pruska chciała zdobyć liczne przywileje. W przeciwieństwie do Polski,
gdzie szlachta była dobrze traktowana i miała wiele przywileji, w państwie krzyżacki szlachta była pomijana
-
cała władza była skupiona w rękach mistrza zakonnego i jego zakonników. Szlachta pruska dążąc do uzyskania
przywilejów w 1440 roku założyli Związek Pruski, który miał walczyć o ich interesy. Jako, iż jego
działalność nie odnosiła sukcesu, Związek szukał pomocy na dworze Jagiellonów. Następnie, w 1454 roku w
państwie zakonnym mieszczanie i szlachta wywołali powstanie. Większość zamków oraz terenów krzyżackich
zostały szybko opanowane. Miesiąc później, poselstwo Związku przybyło na Wawel prosząc króla o pomoc. Ten,
po złożeniu przysięgi przez stany pruskie, wydał przywilej inkorporacyjny, po czym rozpoczął wojnę
trzynastoletnią.
Przysięga Stanów Pruskich
Przebieg Wojny
Wojska polskie składały się głównie z pospolitego ruszenia - szlachty. W zamian za przywileje, szlachta była
zobowiązana walczyć. Po stronie krzyżackiej, wojsko składało się w znacznej mierze z dobrze wyszkolonych
najemników. We wczesnych walkach, wojska polskie opanowały Sztum.18 września 1454 doszło do bitwy pod
Chojnicami, gdzie słabo wyszkolona szlachta przegrała z najemnikami z Bernardem Szumborskim na czele.
Przegrana ta znacznie wydłużyła czas wojny. Miasta podbite przez Krzyżaków nie stawiały oporu i poddawały
się, co sprawiło, że Krzyżacy odzyskali inicjatywę. Jagiellończyk stwierdził, że słabo wyszkolona szlachta
nie wystarczy, aby pokonać Krzyżaków. Postanowił wykupić wojska najemne, a aby mieć na to środki, zaczął
zapożyczać pieniądze od innych państw. Dostawal on jednak pokaźne ilości wojowników od stanów pruskich.
Pospolite ruszenie "wróciło do domu", a wojskiem złożonym ze specjalistów zaczął dowodzić Piotr
Dunin. Ten, za pomocą floty gdańskiej przeprowadził atak na Sambię, co spowodowalo, że Krzyżacy
musieli uciec spod Fromborka. Następnie przeprowadził wojska przez Pomorze i jesienią 1462 pokonał
zakonników pod Świecinem. W 1463 oblężył twierdzę w Gniewie, a wojska pomocnicze rozbili
Krzyżaków na Zalewie Wiślanym. Jako, iż Krzyżakom kończyły się pieniądze na najemników, Polakow udało się
ich przekupić. W taki sposób zdobyli Tczew, Iławę, oraz Malbork. Tego samego roku
Szumborski wycofał się z wojny. Przez następne lata Polacy zdobyli większość państwa zakonnego, w tym całą
Warmię.
Koniec Wojny
Wojna zakończyła się 19 października 1466 roku. Krzyżacy ponieśli wielką klęskę, wielki mistrz
krzyżacki - Ludwig von Erlichshausen podpisał w Toruniu układ pokojowy, co zakończyło wojnę
trzynastoletnią. Co prawda, sporadyczne walki z Krzyżakami zdarzały się do 1521 roku, ale był to tylko
"łabędzi śpiew" rycerzy zakonnych.
Skutki Wojny
W efekcie podpisania traktatu pokojowego, do Polski wreszcie wróciło Pomorze Gdańskie, ziemia
chełmińska i michałowska, oraz Malbork, Elbląg i ich okolice. Państwo zakonne straciło
suwerenność.