Wojna Trzynastoletnia

Wprowadzenie

Krzyżacy to zakon, należący do akcji chrystianizacyjnej prowadzonej pod znakiem ognia i miecza. Zostali sprowadzeni do Polski, by móc walczyć z "niewiernymi". W ciągu kilkudziesięciu lat Krzyżacy zdołali podporządkować sobie wszystkie plemiona pruskie. Na zdobytych terenach zaczęli osadzać przybyszów z Niemiec i Mazowsza. Nie chcąc przekazać zdobyte zieme władcom Mazowsza, stworzyli silne państwo ze stolicą w potężnie ufortyfikowanym Malborku. Polacy, chcąc odzyskać tereny zajęte przez Krzyżaków, wielokrotnie z nimi walczyli. Wojna Trzynastoletnia to wojna, dzięki której Polakom udało się na dobre pokonać Krzyżaków. Miała miejsce w latach 1454 - 1466. Królem Polski w tamtym okresie był Kazimierz Jagiellończyk (był to syn Władysława Jagiełły).

Powody Wojny

W XV wieku szlacha pruska chciała zdobyć liczne przywileje. W przeciwieństwie do Polski, gdzie szlachta była dobrze traktowana i miała wiele przywileji, w państwie krzyżacki szlachta była pomijana - cała władza była skupiona w rękach mistrza zakonnego i jego zakonników. Szlachta pruska dążąc do uzyskania przywilejów w 1440 roku założyli Związek Pruski, który miał walczyć o ich interesy. Jako, iż jego działalność nie odnosiła sukcesu, Związek szukał pomocy na dworze Jagiellonów. Następnie, w 1454 roku w państwie zakonnym mieszczanie i szlachta wywołali powstanie. Większość zamków oraz terenów krzyżackich zostały szybko opanowane. Miesiąc później, poselstwo Związku przybyło na Wawel prosząc króla o pomoc. Ten, po złożeniu przysięgi przez stany pruskie, wydał przywilej inkorporacyjny, po czym rozpoczął wojnę trzynastoletnią.

Przebieg Wojny

Wojska polskie składały się głównie z pospolitego ruszenia - szlachty. W zamian za przywileje, szlachta była zobowiązana walczyć. Po stronie krzyżackiej, wojsko składało się w znacznej mierze z dobrze wyszkolonych najemników. We wczesnych walkach, wojska polskie opanowały Sztum.18 września 1454 doszło do bitwy pod Chojnicami, gdzie słabo wyszkolona szlachta przegrała z najemnikami z Bernardem Szumborskim na czele. Przegrana ta znacznie wydłużyła czas wojny. Miasta podbite przez Krzyżaków nie stawiały oporu i poddawały się, co sprawiło, że Krzyżacy odzyskali inicjatywę. Jagiellończyk stwierdził, że słabo wyszkolona szlachta nie wystarczy, aby pokonać Krzyżaków. Postanowił wykupić wojska najemne, a aby mieć na to środki, zaczął zapożyczać pieniądze od innych państw. Dostawal on jednak pokaźne ilości wojowników od stanów pruskich. Pospolite ruszenie "wróciło do domu", a wojskiem złożonym ze specjalistów zaczął dowodzić Piotr Dunin. Ten, za pomocą floty gdańskiej przeprowadził atak na Sambię, co spowodowalo, że Krzyżacy musieli uciec spod Fromborka. Następnie przeprowadził wojska przez Pomorze i jesienią 1462 pokonał zakonników pod Świecinem. W 1463 oblężył twierdzę w Gniewie, a wojska pomocnicze rozbili Krzyżaków na Zalewie Wiślanym. Jako, iż Krzyżakom kończyły się pieniądze na najemników, Polakow udało się ich przekupić. W taki sposób zdobyli Tczew, Iławę, oraz Malbork. Tego samego roku Szumborski wycofał się z wojny. Przez następne lata Polacy zdobyli większość państwa zakonnego, w tym całą Warmię.

Koniec Wojny

Wojna zakończyła się 19 października 1466 roku. Krzyżacy ponieśli wielką klęskę, wielki mistrz krzyżacki - Ludwig von Erlichshausen podpisał w Toruniu układ pokojowy, co zakończyło wojnę trzynastoletnią. Co prawda, sporadyczne walki z Krzyżakami zdarzały się do 1521 roku, ale był to tylko "łabędzi śpiew" rycerzy zakonnych.

Skutki Wojny

W efekcie podpisania traktatu pokojowego, do Polski wreszcie wróciło Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska i michałowska, oraz Malbork, Elbląg i ich okolice. Państwo zakonne straciło suwerenność.